De Beheers- en Beleidscyclus: een gemiste kans voor Jabbeke

Tijdens een studiedag in november 2012 over “Minder planlasten” gaf Minister van Binnenlandse Aangelegenheden Geert Bourgeois tekst en uitleg bij de bedoelingen van de overstap naar een Beheers- en Beleidscyclus (BBC) voor de gemeenten. Primordiaal is om het lokale bestuur te versterken en minder betutteling en administratieve beslommeringen vanwege de Vlaamse overheid te realiseren. In het kader van het BBC vervalt de noodzaak om jaarlijks meer dan een dozijn sectorale beleidsplannen op te maken en erover te rapporteren. Met andere woorden: het overmatig plannen verdwijnt, maar wat uiteraard niet sneuvelt is de noodzaak om planmatig te besturen.

Geert Bourgeois: “Doelbewust bepalen wat een gemeente- of stadsbestuur wil bereiken, meerjarige doelstellingen en actieplannen expliciteren, de voortgang ervan periodiek evalueren: dat moet in de lokale bestuurspraktijk behouden blijven en zelfs geïntensifieerd worden.”

Elke gemeente was verplicht om vanaf 1 januari 2014 over te stappen naar een BBC. Van de 308 Vlaamse gemeenten dienden 285 (92,4%) tijdig hun meerjarenplan en budget in, waaronder Jabbeke. Dit was echter geen sinecure. De gemeentelijke administratie en het personeel werden ingeschakeld om het beleidsplan in te vullen en op papier te zetten. Hiervoor was het alle hens aan dek. Het personeel mocht niet met verlof gaan en diende zich exclusief hier aan te wijden. Het driemaandelijks infoblad naar de bevolking werd geannuleerd. Op een drafje moeten de adviesraden kennisnemen van het ontwerp van beleidsplan en dienen ze te elfder ure hun opmerkingen te formuleren. Deze opmerkingen worden overigens vakkundig genegeerd door de CD&V-meerderheid en zijn niet of amper terug te vinden in de teksten. De gemeenteraad die het BBC moest goedkeuren wordt met een week uitgesteld tot in de kerstvakantie.

Het resultaat is een waslijst van doelstellingen, zonder prioriteiten, hiërarchie of concrete planning. Dit kan men ook niet verwachten van een administratie. Het is hier dat in een gemeente met een goed functionerend schepencollege de politiek tussenkomt om van een technische nota een geïnspireerd en enthousiasmerend project te maken. Dit ontbreekt in Jabbeke volledig. Het kookboek van de boerinnenbond is spannender dan de toekomstvisie zoals in de BBC neergepend. Bovendien ontbreken op een paar uitzonderingen na concrete engagementen of praktische plannen. Van de in de BBC-doelstelling voorziene periodieke evaluatie is er al helemaal geen sprake.

Zoals N-VA-raadslid Han Vermaut terecht opmerkte tijdens de gemeenteraadszitting van december 2013 vormt de opdeling van de beleidsdomeinen (naast het verplichte onderdeel “algemene financiering”) in louter twee blokken “Jabbeke operationeel” en “algemeen bestuur” een wel zeer makkelijk instrument voor het schepencollege om, zonder goedkeuring en rapportering aan de gemeenteraad, te schuiven met budgetten en begrotingswijzigingen door te voeren.

Een meer gedetailleerde invulling van de beleidsdomeinen had dit kunnen voorkomen. In zijn antwoord bevestigde burgemeester Vanhessche dat deze vaagheid inderdaad intentioneel is om te kunnen schuiven. Net het tegenovergestelde van wat de BBC beoogt.

N-VA Jabbeke heeft lang getwijfeld om amendementen op het ontwerp-BBC in te dienen. We moesten echter besluiten dat met amendementen alleen, die naar goede Jabbeekse CD&V-gewoonte toch worden weggestemd, dit knip- en plakwerk, onmogelijk kon omgevormd worden tot een prachtig werkstuk dat een leidraad vormt voor de nabije toekomst.

Raadslid Luc Slabbinck stelde in verband met de toekomstige evolutie van de gemeentebelastingen vast dat er in het document heel veel mist gespuid wordt, niet in het minst taalkundig. Een type-zin: “Er wordt wel een engagement genomen om in de mate van het mogelijke nieuwe fiscale lasten te beperken”. In deze context betekent “engagement” een belofte om zich ergens toe te verbinden. Door in dezelfde zin hier “in de mate van het mogelijke” aan toe voegen, verliest deze belofte een groot stuk van haar dwingend karakter. Bovendien worden de nieuwe financiële lasten niet vermeden maar ”beperkt”, wat dus betekent dat ze er zeker zullen komen. In vele West-Vlaamse gemeenten wordt er in het kader van het BBC een formeel engagement aangegaan om de belastingen in de komende zes jaar niet te verhogen. Eventuele tekorten worden opgevangen door besparingen op de eigen werking. Waarom kan hetzelfde engagement niet in Jabbeke worden aangegaan?

Zoals reeds gesteld zijn in heel het BBC weinig concrete plannen en engagementen. De twee zaken die wel concreet zijn vragen enige commentaar:

Besparingen op personeel: Het personeelsbudget bedraagt iets minder dan 30% van de kostenstructuur van de gemeente Jabbeke. Dit is, in vergelijking met gelijkaardige gemeenten in West-Vlaanderen en het Vlaams gewest zelfs niet bijzonder hoog. Toch wordt in dit segment de belangrijkste concrete besparing doorgevoerd. Concreet is men van plan het personeelsbestand af te bouwen van 80 voltijdse equivalenten(situatie 2012) naar 72,5 VTE tegen eind 2014, wat een daling van 10% inhoudt en een opbrengst van 350 000€. Dit kan onder de vorm van wat “natuurlijke afvloeiing” wordt genoemd. Bij pensionering kunnen we ons daar iets bij voorstellen, maar wat is er “natuurlijk” aan competente ambtenaren die ontgoocheld hun ontslag indienen. Optimaliseren en rationaliseren van het personeelsbestand is zeker toe te juichen, maar op een zeker ogenblik dreigt de dienstverlening naar de burger en het onderhoud van het patrimonium hier onder te lijden. Nu reeds bereiken ons klachten over de staat van de gemeentelijkesport- en cultuurzalen in Jabbeke en Varsenare.

Beperken van de investeringen: Beter laat dan nooit wordt door de CD&V-meerderheid erkent dat koken geld kost en de tering naar de nering dient gezet te worden. De evolutie van steeds stijgende kosten en dalende inkomsten was al jaren aan de gang en zorgde in het jaar 2012 zelfs voor een negatief resultaat van 504 000€ in het eigen dienstjaar. Het ontwaken was pijnlijk voor een schepencollege waar financiële discipline geen prioriteit was. In de beleidsnota wordt meteen met de deur in huis gevallen: “Het is onmogelijk om met een vooruitzicht van 6 jaar nieuwe lasten uit te sluiten”, staat er zwart op wit. Als belangrijkste oorzaak hiervoor worden de zware financiële uitdagingen waar de gemeente voor staat aangehaald en met name de onvoorspelbare evolutie van de rentestand. Ware deze bezorgdheid niet beter op zijn plaats geweest op een ogenblik dat er grote bedragen geleend werden om het gulle en bij momenten megalomane beleid van het verleden te financieren? In 2012 keek de gemeente al aan tegen een schuldenberg van 27,38 miljoen € of 1,1 miljard oude BF. Of gelooft het college zoals Guy Mathot dat de schulden spontaan zijn gekomen en dus ook spontaan zullen verdwijnen? Er wordt nu een rem op de investeringen ingevoerd. Behalve in 2016. Dan laat men zich nog eens lekker gaan. Dan wordt er nog eens 4,5 miljoen Euro (180 miljoen oude Belgische frank) geleend. Zo kunnen alle projecten in 2017 klaar zijn, om in 2018, hopelijk, langs de electorale kassa te passeren. Ondertussen hoopt men ook nog de schuld te kunnen afbouwen, tenzij natuurlijk de intrestlasten tegenvallen. Maar niet getreurd. Zoals reeds gezegd, kunnen nog steeds de belastingen worden verhoogd. Besparen op de eigen werking? Neen, daar heeft dit college nog nooit van gehoord. Spijtig, een gemiste kans.

Geert Orbie

Gemeenteraadslid N-VA Jabbeke

0486/42 07 75

geert.orbie [at] n-va.be